مبانی نظری سلامت سازمانی

قسمتی از متن:

تعاریف سلامت سازمانی

به نظرلایدنوکلینگل[1]سلامت سازمانی یک مفهوم تقریباًتازه ای است به معنی توانایی سازمان برای انجام وظایف خودبه طورموثرکه باعث رشدوبهبودسازمان میشود. یک سازمان سالم جایی است که افراد میخواهنددرآنجابمانندوکارکنندوخودنیزافرادی سودمندوموثرباشند (Lynden& William,K,2000:3-5)

ماتیومایلز[2]اشاره میکندسلامت سازمانی عبارتست ازدوام وبقای سازمان درمحیط خودوسازگاری باآن وگسترش وارتقاءوتوانایی خودبرای سازش بیشتر،ویابه گفته یهویوفورسیت [3]سلامت سازمانی توانایی سازمان برای بقاءخوداست وسازمانی که سالم است بانیروهای مخرب خارجی به طورموفقیت آمیزی برخوردکرده ونیروی آنهابه طوراثربخشی،درجهت اهداف ومقاصداصلی سازمان هدایت میکند،ودر درازمدت علائم یک سازمان سالم را ازخودنشان میدهند (جاهد، 1385: 16-21).

چیزی که درتعریف مایلزواضح است،این است که سازمان سالم بانیروهای بازدارنده­ی بیرونی به گونه­ای موفقیت آمیزبرخوردکرده و نیروی آنرابه گونه­ای اثربخش درراستای اهداف و مقاصداصلی سازمان هدایت می­کند. البته،عملکردسازمان دریکروزمشخص،ممکن است اثر بخش یاغیراثربخش باشد،اماعلایم درازمدت درسازمان های سالم،مساعدتاثربخشی است. اگر تخصص هاوفنون ازسلامت کامل برخوردارباشند،افزایش مسئولیت پذیری کارکنان وبهبود کیفیت محصولات وخدمات سازمان هاتامین میشود. بنابراین،تلاش برای بهبودسلامتی ورفاه نیروی کاربایدازراه سالم سازی خودسازمان آغازشودوادامه یابد. اصلاح،رشدوپیشرفت سلامت سازمانی بیان می­کندکه محدوده­ی محل کارسالم بایدارتقاءوبهبودیابد (.(Dejoy & Wilson, 2007

مایلز می­گوید: سلامت سازمانی به وضعی فراترازاثربخشی سازمان درکوتاهمدت دلالت داردوبه مجموعه ای ازخصایص سازمانی نسبتاًپردوام اشاره می­کند. یک سازمان سالم به این معنا نه فقط درمحیط خودپایدارمیماندبلکه دردرازمدت قادراست به اندازه کافی بامحیط خودسازگارشده وتوانایی­های لازم رادرجهت بقاءخودپیوسته ایجادکندوگسترش دهد. (هویومیسکل، 1382: ترجمه سید عباس­زاده)

سلامتی سازمان ازلحاظ فیزیکی،روانی،امنیت،تعلق،شایسته سالاری وارزشگذاری به دانایی،تخصص،شخصیت ذینفعان،رشددادن به قابلیت های آنهاوانجام وظایف محول شده ازسوی فراسیستمهای خوددراثربخشی رفتارهرسیستمی تاثیربسزایی دارد (Korkmaz,2007: 22-54)

مک هاگ معتقد است که سلامت سازمان فقط با استرس، رفاه، رضایت شغلی و تعهد افراد مرتبط نیست، بلکه به کیفیت تصمیم­گیری، تناسب ساختار سازمانی و شاخصهای مالی نیز مربوط می­شود (Mchugh,2003: 15-25)

برخی ازصاحب نظران علوم رفتاری مدیریت مانند وارنبنیس،سلامت سازمانی رامعیارعملکردسازمانی شمرده اند. شبیه اندام سالم،سازمان سالم،تطبیق پذیرودرحال رشداست.

ابعاد، مولفه ­ها و اجزاء سلامت سازمانی

برای بررسی میزان سلامت سازمانی بایدابتداشناخت کافی روی ابعادآن داشته باشیم.

هویوفیلدمن(1996) ابعادسلامت سازمانی یامجموعه خصایص ومتغیرهای سازمانی رادرهفت بعدبررسی کرده اندکه عبارتنداز:

تاکیدعلمی: که به تاکیدسازمان برای ارتقاءسطح تخصص ومهارتهای فنی کارکنان اشاره دارد (هوی و میسکل، 1989: 454). این بعددرسطح فنی قرارداشته وازجمله نیازهای ابزاری است.
روحیه: به احساساط مینان،اعتماد،همدردی ودوستی که دربین کارکنان وجوددارد اشاره مینماید (همان، 183). این بعد،بخشی ازسطح فنی رادربرمیگیردوبه نیازهای بیانی مرتبط است.
حمایت منابع: به سازمانی اشاره داردکه دارای موادووسایل لازم وتجهیزات کافی وحتی اضافی بوده واین موادووسایل به راحتی قابل حصول است (همان، 38). این بعددرسطح اداری قرارداردواز نیازهای ابزاری است.
ساخت دهی:به رفتاری ازمدیراشاره داردکه کارگراوهدف گراست .این بعدبه سطح اداری مرتبط است ودردسته نیازهای ابزاری قرارمیگیرد.