تحقیق آماده با عنوان دیات

تحقیق آماده با عنوان دیات
باب ديات:
ديات جمع ديه است به كسر دال و تخفيف يا ،لكن تشديد در آن از جمله غلط‌هاي دستوري مي‌باشد و هاء در آن بدل از فاء الفعل آن مي‌باشد كه واو است.
چرا كه ريشة آن وديه است همچون كلمة وعده، بدليل اينكه از ريشة ودي، كه همان پرداختن ديه مي‌باشد، گرفته شده است.
گفته مي‌شود: «وديت القتيل اديه ديه» دية او را دارم. و گاهي اوقات اختا عقل ناميده مي‌شود. بدين جهت كه از تن در دادن به خطر خونريزي و متعاقب آن پرداخت خوبنها، جلوگيري مي‌كند.
در اينجا منظور از آن مالي است كه هنگام آسيب رساندن انسان حريا آزاده (در مقابل برده) و غير آن، در موارد قتل عمد و غيره بر جاني واجب مي‌گردد. خواه مقدار و اندازة آن مشخص و معين شده باشد يا نه.
و شايد اگر به مورد اول اختصاص يابد و تعلق مورد دوم بتوسط خون بها و اصطلاحا حكومت (اندازه آن نامعلوم باشد)، در اين صورت از باب تسميه به مصدر مي‌باشد.
و سبب مشروعيت آن قرآن كريم و اجماع و سنت و سيره قطعي و ثابت شدة پيامبر (ص) و ائمه (ع) مي‌باشد.
به هر حال مطالعه و بررسي اين بابا به چهار وجه صورت مي‌گيرد.
فصل اول: اقسام قتل و اندازة ديه‌ها
مي‌گوييم قتل يا عمد است، همانگونه كه در ابتداي بابا قصاص ذكر آن گذشت، و يا شبه عمد است، مانند كسي كه براي تأديب ضرب و شتم مي‌شود و در نتيجه مي‌ميرد، و يا خطاي محض است همچون كسي كه پرنده‌اي را هدف مي‌گيرد و به يك ف رد اصابت مي‌كند، يا اينكه قصد انجام آن را نداشته باشد، مانند كسي كه پايش سر مي خودرو بر روي ديگري افتاده و وي را مي‌كشد، يا اينكه ناگهان در خواب بد روي ديگري مي‌افتد، در اين مورد نيز خطاي محض محسوب مي گردد.
در اين صورت ملاك قتل عمد اين است كه شخص در هدفش از قتل و اجراي ان تعمد داشته باشد. به اين معني كه مقصود او فعل و قتل باشد. يا اينكه هدف او عملي باشد كه همانند آن غالبا منجر به قتل گردد، اگرچه قصدش كشتن نباشد. همچنانكه ذكر آن به همراه اضافه شدن قيد دشمني و عداوت در آن چه كه بر او، از ناحية شخص مترقب مي‌گردد، در باب قصاص گذشت، كه اين امر شامل ضرورت عدم وجوب قصاص بوسيلة قانون مذكور براي قتل بر حق و مواردي كه در آن قصاص وجود ندارد، مي‌باشد.
و معيار براي قتل شبه عمد اين است كه در فعل آن تعمد داشته باشد، و آن ضرب و شتم به خاطر تأديب و يا مزاح و امثال آن مي‌باشد. اموري كه هدف در آنها قتل نبوده است.
و از آن جمله است معالجه طبيب كه در آن به صورت اتفاقي و تصادفي مرگ بر شخص مريض حادث مي‌گردد. و نيز مورد ضرب و شتم قرار دادن بوسيلة اشيايي كه غالبا سبب مرگ نمي‌گردند به هدف دشمني و عداوت، مرگ توسط آنها اتفاق مي‌افتد، مطابق باب پيشين در مورد قصاص آنها و دربارة اشيايي كه به وسيلة آنها قصد قتل مي شود عموما كشنده نيستند و سبب مرگ نمي شوند. هدف در اينجا بيان اين نكته است كه منظور از قتل شبه عمد اين است كه فاعل آن در انجام آن قصد و تعمد داشته باشد، اما در قصدش خطا نمايد كه اين قتل به معني عدم قصد قتل از ناحيه وي مي‌باشد.
اما ضابطه براي خطاي محض كه در متون فقهي از آن با خطايي ياد مي‌شود كه شبهه‌اي در آن وجود ندارد، اين است كه شخص هم در فعل و هم در قصد خطا كند، همانند مثالي را كه شنيدي كه در آن شخص قصد هدف گرفتن انسان و نيز كشتن او را نداشته است، چه به وسيلة آلاتي كه غالبا كشنده باشند يا نه.
و تعمد كودك و مجنون يا ديوانه شرعا به آن تعلق مي‌گيرد، همچنانكه قصد فعل و كشتن كسي را كه شخص گمان كند كه بدليل كفر يا قصاص مستحق آن است به قتل شبه عمد تعلق مي‌گيرد، كه در نتيجه خلاف آن ظن ثابت شود. يا كسي كه تصور كند صيد مباحي است سپس يك شخص مورد هدف قرار گيرد، و شايد وانمود مي‌كند در وارد اوردن صدمه به آنها كه او قصد فعل را كرده است اما در قصد قتل مخصوص خطا كرده است.